Exercícios Resolvidos de Substituição Simples

Ver Teoria
Exercício 243123456789101112131415161718192021222324252627282930313233343536373839404142434445464748495051525354555657585960616263646566676869707172737475767778798081828384858687888990919293949596979899100101102103104105106107108109110111112113114115116117118119120121122123124125126127128129130131132133134135136137138139140141142143144145146147148149150151152153154155156157158159160161162163164165166167168169170171172173174175176177178179180181182183184185186187188189190191192193194195196197198199200201202203204205206207208209210211212213214215216217218219220221222223224225226227228229230231232233234235236237238239240241242244245246247248249250251252253254255256257258259260261262263264265266267268269270271272273274275276277278279280281282283284285286287288289290291292293294295296297298299300301302303304305306307308309310311312313314315316317318319320321322323324325326327328329330331332333334335336337338339340341342343344345346347348349350351352353354355356357358359360361362363364365366367368369370371372373374375376377378379380381382383384385386387388389390391392393394395396397398399400401402403404405406407408409410411412413414415416417418419420421422423424425426427428429430431432433434435436437438439440441442443444445446447448449450451452453454455456457458459460461462463464465466467468469470471472473474475476477478479480481482483484485486487488489490491492493494495496497498499500501502503504505506507508509510511512513514515516517518519520521522523524525526527528529530531532533534535536537538539540541542543544545546547548549550551552553554555556557558559560561562563564565566567568569570571572573574575576577578579580581582583584585586587588589590591592593594595596597598599600601602603604605

Enunciado

Seja f uma função contínua que não se anula para x ∈ ( 0 , π / 2 ] tal que é satisfeito:

1 2 f 2 x = ∫ 0 x 2 f u sin ⁡ u 1 + sin ⁡ u + 1 - sin 2 ⁡ u d u - ∫ x x 2 f u sin ⁡ u 1 + cos ⁡ u + 1 - cos 2 ⁡ u d u

  1. Calcule f ( x ) para esse intervalo, se for necessário usar uma integral, aplique primeiro uma substituição e depois uma integral por frações parciais, outros métodos serão desconsiderados.
  2. Calcule f ( π / 2 ) .

Passo 1

Faleis, vós, magníficos. Repara que tá feio que só vamos primeiro ajeitar a expressão dada. Mas no geral uma boa saída para funções integrais é aplicar o Teorema Fundamental do Cálculo e derivar de ambos os lados. Como x ∈ ( 0 , π / 2 ] :

1 - sin 2 ⁡ u = cos ⁡ u = cos ⁡ u

1 - cos 2 ⁡ u = sin ⁡ u = sin ⁡ u

Assim:

⇒ 1 2 f 2 x = ∫ 0 x 2 f u sin ⁡ u 1 + sin ⁡ u + cos ⁡ u d u - ∫ x x 2 f u sin ⁡ u 1 + sin ⁡ u + cos ⁡ u d u

= ∫ 0 x 2 f u sin ⁡ u 1 + sin ⁡ u + cos ⁡ u d u + ∫ x / 2 x f u sin ⁡ u 1 + sin ⁡ u + cos ⁡ u d u

= ∫ 0 x f u sin ⁡ u 1 + sin ⁡ u + cos ⁡ u d u

Passo 2

Aplicando o Teorema Fundamental do Cálculo, derivamos a equação:

f x f ' x = + f u sin ⁡ u 1 + sin ⁡ u + cos ⁡ u u = x ⋅ d x d x

⇒ f x f ' x = f x sin ⁡ x 1 + sin ⁡ x + cos ⁡ x

Como, do enunciado, f não se anula em ( 0 , π / 2 ] , temos:

f ' x = sin ⁡ x 1 + sin ⁡ x + cos ⁡ x

Daí, teremos:

∫ 0 x f ' ( u ) d u = ∫ 0 x sin ⁡ u 1 + sin ⁡ u + cos ⁡ u d u

⇒ f x - f ( 0 ) = ∫ 0 x sin ⁡ u 1 + sin ⁡ u + cos ⁡ u d u

Contudo da expressão que obtemos no passo 1, temos:

1 2 f 2 x = ∫ 0 x f u sin ⁡ u 1 + sin ⁡ u + cos ⁡ u d u

Tal que f 0 = 0 . Disto, resulta:

⇒ f x = ∫ 0 x sin ⁡ u 1 + sin ⁡ u + cos ⁡ u d u

Passo 3

Para somas de cosseno e seno usaremos t = tan ⁡ u / 2 , uma vez que:

sin ⁡ u = 2 tan ⁡ u 2 1 + tan 2 ⁡ u 2 ⇒ sin ⁡ u = 2 t 1 + t 2

cos ⁡ u = 1 - tan 2 ⁡ u / 2 1 + tan 2 ⁡ u / 2 ⇒ cos ⁡ u = 1 - t 2 1 + t 2

E ainda,

d t = 1 2 sec 2 ⁡ u 2 d u = 1 2 ( 1 + tan 2 ⁡ u / 2 ) d u

⇒ d u = 2 d t 1 + t 2

De forma que:

f x = ∫ 0 tan ⁡ x / 2 2 t 1 + t 2 1 + 2 t 1 + t 2 + 1 - t 2 1 + t 2 2 d t 1 + t 2

= 4 ∫ 0 tan ⁡ x / 2 t 1 + t 2 + 2 t + 1 - t 2 d t 1 + t 2

= 4 ∫ 0 tan ⁡ x / 2 t 2 + 2 t d t 1 + t 2

= 2 ∫ 0 tan ⁡ x / 2 t 1 + t d t 1 + t 2

Pelo método das frações parciais, temos:

f x = 2 ∫ 0 tan ⁡ x / 2 A t + 1 + B t + C t 2 + 1 d t

Onde,

t 1 + t 1 1 + t 2 = A t + 1 + B t + C t 2 + 1

⇒ t = A t 2 + 1 + ( t + 1 ) ( B t + C )

⇒ t = t 2 A + B + t B + C + ( A + C )

Pela identidade polinomial:

A + B = 0 B + C = 1 A + C = 0 ⇒ A = - 1 / 2 B = 1 / 2 C = 1 / 2

Assim,

f x = 2 ∫ 0 tan ⁡ x / 2 - 1 / 2 t + 1 + t / 2 + 1 / 2 t 2 + 1 d t

= ∫ 0 tan ⁡ x / 2 - 1 t + 1 + t t 2 + 1 + 1 t 2 + 1 d t

= - ln ⁡ t + 1 + 1 2 ln ⁡ t 2 + 1 + arctan ⁡ t 0 tan ⁡ x 2

= ln ⁡ t 2 + 1 | t + 1 | + arctan ⁡ t 0 tan ⁡ x 2

= ln ⁡ tan 2 ⁡ x 2 + 1 | tan ⁡ x 2 + 1 | + x 2

Como x ∈ ( 0 , π / 2 ] , temos tan ⁡ x / 2 , sec ⁡ x / 2 > 0 , logo:

f ( x ) = ln ⁡ | sec ⁡ x 2 | | tan ⁡ x 2 + 1 | + x 2

= ln ⁡ sec ⁡ x 2 tan ⁡ x 2 + 1 + x 2

= ln ⁡ 1 sin ⁡ x 2 + cos ⁡ x 2 + x 2

= - ln ⁡ sin ⁡ x 2 + cos ⁡ x 2 + x 2

Resposta

Dessa forma, em x ∈ 0 , π 2 , temos:

f ( x ) = - ln ⁡ sin ⁡ x 2 + cos ⁡ x 2 + x 2

Exercícios de Livros Relacionados

Calcule a integral.int x^3 (x - 1)^(- 4) d x
Calcule a integral fazendo a substituição dada.int cos 3 x d x , u = 3 x
32. int (d t)/((2 + t)^2)
Use a fórmula de substituição do Teorema 7 para calcular as integrais nos Exercícios 1-46. ∫ π 3 π / 2 cot 5 ⁡ θ 6 sec 2 ⁡ θ 6 d θ
Calcule a integralint (sec x cos 2 x)/(s e n x + sec x) d x